Werken in de bouw is zwaar, uitdagend en fysiek veeleisend. Tegelijkertijd brengt het werk aanzienlijke risico's met zich mee, wat leidt tot een hoog aantal ongevallen binnen de sector. Jaarlijks worden honderden bouwvakkers slachtoffer van een ongeval op de werkplaats. In dit artikel bespreken we de 10 meest voorkomende ongevallen in de bouw, de oorzaken ervan en hoe ze voorkomen kunnen worden.

1. Vallen van hoogte

Oorzaak:
Vallen van hoogte is de meest voorkomende oorzaak van ongevallen in de bouw. Werken op steigers, ladders of daken brengt grote risico’s met zich mee, vooral als er geen veiligheidsmaatregelen worden getroffen. Gebrekkige randbeveiliging, slecht onderhouden ladders en onstabiele ondergronden zijn vaak de boosdoeners.

Gevolgen:
De gevolgen variëren van botbreuken en kneuzingen tot ernstig hoofd- of rugletsel en zelfs overlijden.

Preventie:

• Gebruik van persoonlijke valbeschermingsmiddelen (zoals veiligheidsharnassen).
• Regelmatige controle van steigers en ladders.
• Installatie van leuningen en vangnetten.
• Trainingen over veilig werken op hoogte.

2. Struikelen, uitglijden en vallen op de werkvloer

Oorzaak:
De bouwplaats is vaak rommelig en chaotisch, met gereedschap, bouwmaterialen en kabels verspreid over de vloer. Gladheid door olie, water of modder verhoogt het risico.

Gevolgen:
Struikel- en valpartijen leiden vaak tot kneuzingen, verstuikingen, botbreuken en in sommige gevallen langdurige arbeidsongeschiktheid.

Preventie:

• Houd de werkvloer schoon en opgeruimd.
• Markeer gladde oppervlakken en gevaren met waarschuwingsborden.
• Zorg voor antislipmatten of -coatings op risicovolle plaatsen.
• Draag veiligheidsschoenen met antislipzolen.

3. Instorting van structuren

Oorzaak:
Instortingen komen voor bij onstabiele steigers, slecht geplaatste ondersteuningsconstructies of verkeerd gebruik van zware machines. Fouten in de planning of constructieberekeningen spelen vaak een rol.

Gevolgen:
Instortingen kunnen dodelijke slachtoffers maken en aanzienlijke schade aanrichten. Werknemers raken vaak bedolven onder puin, wat leidt tot ernstig letsel.

Preventie:

• Laat constructies altijd controleren door een deskundige.
• Gebruik stevige, goedgekeurde materialen.
• Voer regelmatig inspecties uit op de stabiliteit van steigers en constructies.
• Zorg voor duidelijke communicatie en planning tijdens het werk.

4. Letsel door vallende voorwerpen

Oorzaak:
Op bouwplaatsen zijn vaak zware gereedschappen, materialen en bouwafval aanwezig. Deze kunnen per ongeluk vallen, vooral bij werken op hoogte of bij onvoldoende afscherming.

Gevolgen:
Vallende voorwerpen veroorzaken vaak hoofdletsel, botbreuken of schade aan interne organen. Zonder een helm kunnen de gevolgen fataal zijn.

Preventie:

• Draag altijd een veiligheidshelm op de werkplaats.
• Installeer veiligheidsnetten of afschermingen onder werkplekken op hoogte.
• Gebruik veilige opslagmethoden voor gereedschap en materialen.

5. Ongevallen met machines en voertuigen

Oorzaak:
Machines zoals graafmachines, hijskranen en betonmolens vormen een risico, vooral bij onervaren of vermoeide bedieners. Voertuigen zoals heftrucks en vrachtwagens kunnen aanrijdingen veroorzaken door onoplettendheid of slecht zicht.

Gevolgen:
Ongevallen met machines leiden vaak tot ernstig letsel, zoals amputaties, brandwonden of crush-letsels.

Preventie:

• Zorg dat medewerkers goed getraind zijn in het gebruik van machines.
• Voer regelmatig onderhoud uit aan machines en voertuigen.
• Zorg voor duidelijke verkeersregels en -markeringen op de werkplaats.
• Gebruik signaleringssystemen en waarschuwingsborden.

6. Elektrische ongevallen

Oorzaak:
Slechte bedrading, blootliggende kabels en onjuist gebruik van elektrische apparatuur kunnen leiden tot stroomschokken of kortsluiting.

Gevolgen:
Elektrische ongevallen variëren van kleine brandwonden tot dodelijke elektrocutie.

Preventie:

• Laat elektrische systemen installeren door gekwalificeerde elektriciens.
• Controleer regelmatig op beschadigde kabels of apparatuur.
• Schakel stroom uit voordat onderhoudswerkzaamheden plaatsvinden.
• Draag geïsoleerde handschoenen en andere beschermingsmiddelen.

7. Brand- en explosiegevaar

Oorzaak:
De aanwezigheid van brandbare materialen zoals gas, verf en oplosmiddelen in combinatie met warmtebronnen zoals lassen of roken op de werkplaats vormt een groot risico.

Gevolgen:
Brand en explosies kunnen verwoestend zijn, met ernstige brandwonden, rookinhalatie of zelfs dodelijke slachtoffers als gevolg.

Preventie:

• Sla brandbare materialen veilig op, ver weg van hittebronnen.
• Zorg voor goed onderhouden brandblussers en rookmelders op de bouwplaats.
• Geef werknemers training in brandveiligheid en evacuatieprocedures.

8. Overbelasting en ergonomische letsels

Oorzaak:
Het tillen van zware objecten, langdurig werken in ongemakkelijke houdingen en repetitieve bewegingen veroorzaken overbelastingsletsels.

Gevolgen:
Rugklachten, gewrichtsproblemen en spierscheuren komen veel voor. Deze klachten kunnen leiden tot langdurig ziekteverzuim.

Preventie:

• Geef trainingen in ergonomisch tillen en werken.
• Gebruik hulpmiddelen zoals hijskranen, steekwagens of tilhulpen.
• Zorg voor voldoende pauzes en afwisseling in werkzaamheden.

9. Blootstelling aan gevaarlijke stoffen

Oorzaak:
Bouwvakkers worden vaak blootgesteld aan stoffen zoals asbest, verf, oplosmiddelen en stofdeeltjes van beton. Langdurige blootstelling kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

Gevolgen:
Gevaarlijke stoffen kunnen leiden tot aandoeningen zoals longziekten, allergieën of chemische brandwonden.

Preventie:

• Draag geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen zoals maskers en handschoenen.
• Gebruik afzuiginstallaties om stof en dampen te verminderen.
• Zorg voor een goede ventilatie op de werkplaats.

10. Psychische belasting en stress

Oorzaak:
De hoge werkdruk, strakke deadlines en lange werkdagen in de bouwsector kunnen leiden tot psychische klachten. Gebrek aan slaap of zorgen over veiligheid vergroten deze problemen.

Gevolgen:
Stress kan leiden tot verminderde concentratie, wat de kans op ongelukken vergroot. Ook burn-outs en andere mentale gezondheidsproblemen komen voor.

Preventie:

• Zorg voor een goede werk-privébalans en realistische planning.
• Moedig werknemers aan om stress of vermoeidheid te bespreken.
• Bied toegang tot psychologische ondersteuning of coaching.

Conclusie

De bouwsector brengt grote risico’s met zich mee, maar veel ongevallen kunnen worden voorkomen met de juiste voorzorgsmaatregelen. Werkgevers hebben een grote verantwoordelijkheid om een veilige werkomgeving te creëren, terwijl werknemers bewust moeten omgaan met hun eigen veiligheid en die van anderen. Door proactief te investeren in training, bescherming en communicatie kan de bouwsector veiliger worden voor iedereen.